Ben je boos? Pluk een roos!

Oh ja, daar is die blik weer. Die vreselijke blik van afgunst! Mijn middelste dochter heeft hier met enige regelmaat last van. Wat zeg ik, ze heeft hier op dagelijkse basis wel last van. Ze voelt zich heel snel tekort gedaan en wordt heel gauw jaloers. Ze gunt een ander het licht in de ogen niet. Althans, zo interpreteer ik dat vaak. Want in werkelijkheid kan ze haar verlangen gewoon nog niet goed reguleren. Het verlangen om dát te hebben of te krijgen wat een ander ook heeft of krijgt, omdat ze dat gewoon ook heel erg mooi vindt. In haar ogen is het niet eerlijk of wordt ze vreselijk tekort gedaan en dan wordt ze onuitstaanbaar.

We zijn allemaal weleens jaloers of afgunstig

Eigenlijk een best wel herkenbaar gevoel. Een gevoel dat we allemaal wel kennen, maar een gevoel dat gewoon niet als heel chique wordt gezien. Jaloersheid. Wanneer die ene collega glunderend vertelt over die ene bestemming waar ze een reis naartoe heeft geboekt die bij mij al jaaaaaren op mijn bucket-list staat, of wanneer die ene vriendin dát gaat doen waar haar hart ligt en ik daardoor word geconfronteerd met mijn gebrek aan lef en moed omdat dat eigenlijk het liefste is wat ik ook zou willen doen…ja, dan zou ik ook het liefste willen stampvoeten en schreeuwen en deze dames door de plee willen trekken. Niet omdat ik hen dit niet gun, maar omdat ik word geconfronteerd met mijn eigen tekortkomingen en met dát wat ik ook heel graag zou willen, maar nog niet heb behaald. En misschien is het ook wel nooit voor mij weggelegd! Een rotgevoel dus.

Toch slik ik mijn nare reacties in en reageer sociaal wenselijk, Zoals het hoort. Want afgunst…dat kan niet hoor. Zeker niet wanneer je de vijf jaar al lang en breed bent gepasseerd. Maar ja, dat geldt dus niet voor mijn dochter. Eigenlijk is jaloersheid en afgunst een verkapte uiting van kwetsbaarheid. Als ik er zo naar probeer te kijken als mijn kleuterdochter weer stampvoetend roept dat het allemaal niet eerlijk is, dan lukt het me vaak nog wel om iets langer geduld op te brengen.

Jaloers v.s. boos zijn

In de praktijk valt dit nog niet mee. Haar gevoel van tekort komen, resulteert namelijk nogal vlot in een boze bui. Een intense boze bui. Dit uit zich in gillen, schreeuwen, krijsen, onredelijkheid en/of een brutale mond. Onderwijl lijkt het of ze iedere emotie middels boosheid uit. En dat is lastig! Aan het einde van de middag heb ik de knol’n op, zoals ze dat in Twente zeggen. Dan is mijn geduld nog maar ver te zoeken en het begrip met de noorderzon vertrokken.

En dan? Op een gegeven moment ben ik wel klaar met keer op keer dat pedagogisch verantwoorde riedeltje op te dreunen. Soms moet ze gewoon luisteren en soms zijn dingen gewoon niet eerlijk. Deal er maar mee! Hoe loods ik haar dan door zo’n bui heen? Zonder dat ik zelf ook de pan uit flip en zonder dat het bij haar nog hoger oploopt?

» Lees ook: hoe ga je om met de boosheid van je kind

Ik bedacht iets!

Ik zou ik niet zijn als ik daar niet even voor ging zitten. Ik houd wel van een uitdaging en ik houd ervan om in mogelijkheden te denken in plaats van in problemen. Hoe suf en afgezaagd dit ook mag klinken. Hoe zou ik mijn meisje kunnen helpen om haar intense emotie en beleving te kunnen helpen reguleren? Want dat was volgens mij waar de schoen wringt. Boosheid is een hele primaire reactie en is kwetsbaarheid in de meest pure vorm. Hoe tegenstrijdig dit misschien ook mag klinken. Boosheid verhult vaak onderliggende gevoelens en emoties. Dus was het zaak om op zo’n moment een vertaalslag naar haar beleving te maken. Dit doe je naar mijn idee eenvoudigweg door een situatie te benoemen en daar uit te filteren wat nou eigenlijk haar échte gevoel is.

Ben je boos? Pluk een roos!

Ik ontwikkelde een stappenplan waarin kort maar duidelijk de situatie werd benoemd en ruimte werd gemaakt voor begrip en een oplossing. We begonnen hierbij met het aanwijzen welk gezichtje zij zich voelde. Hierbij mocht ze een gezichtje uit een rijtje gezichtjes aanwijzen met verschillende emoties. Variërend van heel vrolijk tot heel boos, ieder gezichtje/emotie werd aangeduid met verschillende kleuren. Ze hoefde hierbij niets te vertellen, wat ze vaak ook helemaal niet kan in zo’n bui. Dat triggerde vaak nog meer spanning. Het aanwijzen van haar gevoel was een heel eenvoudige wijze om zich te uiten en voor mij om te weten hoe zij zich voelde. Alleen al daarmee was er ruimte voor begrip. Het aanwijzen van een passend gezichtje, hielp haar vaak al de drempel over om te vertellen wat er in haar om ging en om tot een passende oplossing te komen. Soms was het al voldoende om gehoord te worden en op deze eenvoudige wijze begrepen te worden. Vaak bleek haar boosheid inderdaad geen boosheid te zijn, maar verdriet of frustratie. Het was erg fijn om dat onderscheid te kunnen maken. Zowel voor mij als voor mijn dochter!

Soms had ze meer nodig

Er waren ook momenten waarop dit niet afdoende bleek. Dan kreeg ze nog wat meer ruimte om haar boosheid te uiten. Die ruimte bestond uit twee mogelijkheden: 1) Ze kreeg nog 2 minuten om boos te zijn, daarna zouden we het afsluiten. 2) Als dat niet genoeg was, dan mocht ze even op haar kamer uitrazen. Niet voor straf of omdat ik boos op haar ben, maar omdat ze het dan even nodig heeft om ongestoord op haar manier boos te kunnen zijn.

Wanneer ze voelt dat ze klaar is, mag ze zelf naar beneden komen en dan is ze eigenlijk altijd weer aanspreekbaar en beter in staat om te praten en het af te sluiten. Als laatste mag ze dan nogmaals aanwijzen welk gezichtje zij zich nu voelt.

Waar ligt het nou aan?

Misschien is het de leeftijd, wellicht ook een karaktertrekje. Mijn middelste dondersteen is nou eenmaal een intense belever. Emoties beleeft zij altijd vurig. Het feit dat ze vijf is, zal ook niet meehelpen, nog volop in de ontwikkeling. Dit eenvoudige hulpmiddel helpt haar heel erg goed om haar gevoel te kaderen en te benoemen. We zijn nu zelfs zo ver dat het vaak al voldoende is om even te benoemen welk gezichtje zij zich voelt. De afgelopen dagen lukte het haar om te vertellen dat ze iets moeilijk vond. Haar boosheid werd heel gauw afgebogen naar het onderliggende gevoel. Ze kon me vertellen wat haar dwarszat en we konden er samen over praten of gewoon even een dikke knuffel en huilen. Zo fijn! Regelmatig vraag ik haar ook zonder boze bui, welk gezichtje zij zich voelt. Zo hebben we vaak leuke gesprekjes over haar gemoedstoestand en leert ze zich steeds beter uiten, gevoelens te kaderen en deze te verwoorden. Mijn meisje is negen van de tien keer helemaal niet boos, ze is vooral heel erg gevoelig.

Meer blogs van Judith: