Jaaaaren terug, in de Hondurese kinderbibliotheek waar ik toen werkte, kwam er een boek voorbij dat mijn aandacht trok. En omdat ik toen nog dacht dat ik misschien wel met mijn Spaanstalige partner ooit een kind zou krijgen, kocht ik het ook voor mezelf “Valores para la convivencia”, met daarin 20 ‘valores’ oftewel ‘values’ oftewel ‘waarden’ om over te lezen met je kind. Behalve een paar keer doorbladeren staat het nog altijd ongelezen in de kast want inmiddels woon ik al lang weer in Nederland en ben ik mama van een 100% Nederlandse peuter :-)

Maaaanden terug las ik ergens over ‘opvoeden met deugden’. Het trok mijn aandacht en ik ging op zoek naar leesvoer. Ik struinde het internet af en haalde 2 boeken in huis van de bieb.

Interessant, maar ik stuitte echter op een soort weerstand bij mezelf. Dat ene woord stond me tegen. Deugden. Alsof we nog in de jaren 50 of zo leven. Tot ik ineens weer moest denken aan dat Spaanstalige boek dat ik nog ergens moest hebben. Ik pakte het erbij en dacht hmm vanwaar toch die term in het Nederlands. Past de vertaling voor ‘values’, ‘waarden’, dan niet beter? Het verschil is klein, maar is er toch wel; deugden zijn karaktereigenschappen maar omdat die een positief uitgangspunt hebben is het in veel culturen ook een ‘waarde’ geworden.

Toch had ik toen ineens meer berusting in het woord ‘deugden’ en dus met hernieuwde moed ging ik verder met lezen. Op de een of andere manier raakte het me. In deze wereld die bol staat van nieuws over scheld- en vechtpartijen en ander vervelend gedrag is wat hernieuwde aandacht voor deugden niet eens zo’n slecht idee.

 

De theorie over deugden

Wat wordt nou precies bedoeld? Een deugd wordt in het boek omschreven als ‘de geneigdheid van binnenuit om het goede te doen. Deugden vormen als het ware je innerlijke kompas.’ Het idee is dat je met de ‘deugdenbenadering’ op een heel constructieve, opbouwende en positieve manier je kind kan begeleiden bij het nemen van morele beslissingen en eventueel kunt bijsturen.

Er zijn meer dan 300 deugden en je kunt ze zelf natuurlijk aanvullen met wat je belangrijk vindt. Een deugd staat nooit los van andere deugden én de context waarin de deugd wordt toegepast. De context bepaalt altijd of je een bepaalde deugd wel of niet inzet. Dat is bovendien mede bepaald door de cultuur waarin je opgroeit. In de ene cultuur is bijvoorbeeld assertiviteit wel degelijk een deugd terwijl in de andere dat per definitie als te brutaal wordt gezien.

Het gaat dus om het leggen van de basis om een kind te leren om verantwoorde, morele keuzes te maken. Uitgangspunt is dat alle kinderen worden geboren met alle deugden, die er als het ware op wachten om tot ontplooiing te komen. Tot wat voor een kind het uitgroeit is afhankelijk van een aantal dingen: de aard van het kind, ieder kind is verschillend en sommige deugden worden van nature meer ontwikkeld dan andere. Dan de manier waarop het kind wordt opgeleid, de mate waarin de eigenschappen van het kind worden erkend en gesteund. De kansen die kinderen krijgen om iets te doen met hun deugd om te ‘worden wie ze zijn’ en als laatste inspanning: uiteindelijk kiest het kind of het zijn potentieel tot uitdrukking wil laten komen, of het wil ingaan op kansen die het geboden wordt. Kiezen is feitelijk de kern van de morele wil. En dan heeft aanleg ook nog invloed: geërfde eigenschappen, een uniek temperament en aangeboren vermogens: gaven, talenten, beperkingen en deugden.

Nou dat was heel wat maar tegelijkertijd toch ook maar een klein tipje van de theoretische sluier.

 

Maar hoe pas je dat nu in de praktijk toe?

Al lezend was het tijd om te testen wat het zou doen in de praktijk!

De 1^e deugd die ik zelf heb toegepast met mijn zoontje is Geduld.

Het leek me een makkelijke om mee te starten. Ik gebruikte het woord als ik dus geduld vroeg van mijn zoontje: als hij iets van me wou maar ik kon niet direct erop reageren “als je even vijf minuten geduld hebt kan ik het zo voor je pakken”, als we in de winkel achter aan een lange rij bij de kassa aansloten “nou dit gaat wel even geduld vragen van ons hè”, als hij met veel geduld iets met Duplo aan het bouwen was “wat ben je toch geduldig aan het bouwen!”.

Ik benoemde dan dus heel bewust het woord ‘geduld’ wat hij tot voor kort nog niet echt kende. In het begin keek hij even op als ik het woord gebruikte. Maar binnen mum van tijd wist hij precies wat er bedoeld werd. Toen ik op een keer een werktelefoontje moest doen die wat langer kon duren, vroeg ik aan hem of hij geduld kon hebben tot ik klaar was en dat hij dan weer dingen aan me kon vragen. Het werkte, het voelde blijkbaar toch anders dan de keren daarvoor toen ik ook vroeg of hij even kon wachten tot na mijn gesprek en er toch na een paar minuten een vraag kwam “mama…...”.

Overigens, mijn vrees om nieuwe ingewikkelde woorden te gebruiken was niet nodig, woorden zijn voor een kind niet ouderwets of stijf, de volwassenen om je heen zullen eerder raar opkijken als je ze gebruikt. Voor een kind van 3 is elk woord gewoon een nieuw woord, zonder waarde-oordeel.

Ook de deugd ‘Behulpzaamheid’ ben ik aan het toepassen. Hij heeft een jonger nichtje waar hij soms de baas over speelt en nu probeer ik dan ook de positieve momenten als hij haar helpt te benoemen dat hij zo behulpzaam was toen hij dat en dat deed en hoe fijn dat is. Ik krijg het idee dat hij als ik het woord gebruik zich extra speciaal en groot voelt en een beetje groeit van trots dat hij zo goed geholpen had.

Dus beetje bij beetje raak ik gewend aan het denken in deugden als ik mijn zoontje iets positiefs zie doen. Ook de boeken die ik lees met mijn zoontje staan vol met deugden. Dat is handig, zo kan ik de boeken er ook voor gebruiken om een bepaalde deugd te benoemen en uit te leggen in een andere context.

 

Om over na te denken...

Ik ben dan ook van plan om meer deugden te gaan ‘gebruiken’. En wat ik naast het lezen erover ook leuk vind is om na te denken over vragen als:

• Wat waardeer ik aan sommige deugden?
• Welke deugden heb ik zelf meegekregen in mijn opvoeding?
• Welke beheers ik zelf goed en welke kunnen beter 
• Maar ook: wanneer kies ik welke deugd, soms is assertiviteit juist weer slimmer om in te zetten dan verdraagzaamheid.
• Welke deugden wil ik in mijn zoontje wakker maken?
• Welke eigenschappen leer ik van mijn kind?

 

Meer lezen over deugden in de opvoeding?

Kortom, ik vond het interessant om over te lezen. Het maakte me bewust van de deugden die er zijn en ik zie het effect wat het heeft om de deugden te benoemen bij mijn peuter. Ik ga er de komende tijd zeker mee door, maar niet overdreven hoor, ik doe een beroep op mijn Matigheid 

 De boeken die ik heb gelezen:

• Haal het beste uit je kind én jezelf: opvoeden met deugden / Annelies Wiersma: Het boek heeft behalve informatie over de deugden en praktijkverhalen ook voorleestips t/m 12 jaar, speltips en ideeën voor activiteiten.
• Het grote deugdenboek voor ouders en kinderen / Linda Kavelin Popov: Het boek geeft uitleg van de deugden en hoe je ze in de praktijk kunt brengen

Er is ook een deugdenspel, er zijn deugdenkaarten en zelfs workshops die je kunt volgen over opvoeden met deugden. Kijk daarvoor op:

www.actonvirtues.nl en www.deugdenproject.nl

 

Disclaimer: de informatie die ik heb gevonden over deugden heb ik op mijn manier geïnterpreteerd. Soms heb ik tekst letterlijk overgenomen omdat het de kern zou verliezen als ik het in eigen woorden zou ombouwen.

Ik had graag een workshop bijgewoond bij het Deugdenproject om er nog veel meer over te kunnen vertellen maar dat paste helaas niet in mijn agenda. Toch wilde ik er alvast over vertellen, wie weet had je er nog nooit over gehoord en vind je het interessant om meer over te gaan lezen.